Δεοντολογία

Αρχές Ηθικής και Επαγγελματικής Δεοντολογίας

Η έρευνα έχει σκοπό να προάγει την επιστημονική γνώση σύμφωνα με διεθνώς αποδεκτές επιστημονικές θεωρίες ή επεξεργασία νέων θεωριών, ικανών να αναγνωριστούν από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Αποτελεί ταυτοχρόνως κοινωνικό και ατομικό αγαθό. Ως κοινωνικό αγαθό, προάγει την ανθρώπινη γνώση και την καινοτομία και συμβάλλει έτσι στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής και στην ευημερία του κοινωνικού συνόλου. Αυτή η διάστασή της συνδέεται αναπόσπαστα με την ελευθερία των ερευνητών, χωρίς την οποία αυτή δεν είναι δυνατόν να διεξαχθεί. Υπό αυτήν την έννοια, η ερευνητική εργασία είναι και ατομικό αγαθό, που αποτυπώνεται θεσμικά με την κατοχύρωσή της ως αντικείμενο ατομικού δικαιώματος (ελληνικό σύνταγμα, Διακηρύξεις της Unesco). Η ατομική και η κοινωνική διάσταση της αξίας της έρευνας πρέπει να εναρμονίζονται.

Η ανεξαρτησία της έρευνας αποτελεί δημόσιο αγαθό. Απαιτείται, επομένως, να εξασφαλίζεται από την πολιτεία και τους αρμόδιους φορείς ένα πλαίσιο ανεμπόδιστης ανάπτυξης των ερευνητικών πρωτοβουλιών, που διέπεται από θεμελιώδεις ηθικές αρχές και τους συγκεκριμένους δεοντολογικούς κανόνες, όπως προκύπτουν στο πλαίσιο του οικείου επιστημονικού κλάδου.

Στο πεδίο της έρευνας, πρέπει να ισχύει αντίστοιχη θεσμική αρχή με την αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας, η οποία διέπει την ανώτατη εκπαίδευση. Οι ερευνητές απολαμβάνουν τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ακαδημαϊκή ελευθερία στο πλαίσιο του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η ελευθερία της έρευνας διασφαλίζεται από την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία του Ιδρύματος.

Στα πλαίσια εφαρμογής των αρχών αυτών, η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Κρήτης έχει θεσπίσει και εγκρίνει τον Κώδικα Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας (απόφαση της 398ης/29.11.2018 συνεδρίας), τον Κανονισμό Λειτουργίας της Επιτροπής Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας (απόφαση 398ης/29.11.2018 συνεδρίας) καθώς και την αρμόδια Επιτροπή Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας.

Κώδικας δεοντολογίας και καλής συμπεριφοράς

Το 2020 η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Κρήτης αποφάσισε την σύσταση μόνιμης πανεπιστημιακής επιτροπής δεοντολογίας (Σύγκλητος 445ης/19-11-2020) αντί της σύγκλισης της επιτροπής κατόπιν αιτήματος. Η Επιτροπή Δεοντολογίας, αποτελούμενη από τον Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και τους Κοσμήτορες των Σχολών, συνέταξε τον νέο Πανεπιστημιακό Κώδικα Δεοντολογίας και Καλής Συμπεριφοράς, ο οποίος εγκρίθηκε από τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου (464η /15-07-2021). Αρμοδιότητες της Επιτροπής Δεοντολογίας είναι η εποπτεία της συμμόρφωσης όλων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας με τις αρχές του κώδικα και η διερεύνηση παραβάσεων αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν γραπτών καταγγελιών.

Βιοηθική

Η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής συστάθηκε τον Απρίλιο του 2021 και ανέλαβε το έργο της προκατόχου της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής. Η αρμοδιότητά της περιλαμβάνει τις ηθικές, κοινωνικές και νομικές διαστάσεις των εξελίξεων στις βιοϊατρικές επιστήμες, τις προόδους στη βιοτεχνολογία και τη γενετική, καθώς και ένα ευρύ φάσμα ηθικών ζητημάτων που περιστρέφονται γύρω από νέες τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι προηγμένοι αλγόριθμοι και η ρομποτική.

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης είναι ένα από τα λίγα ΑΕΙ στην Ευρώπη που έχουν αναπτύξει διεπιστημονικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα στη Βιοηθική, και δύο από τους 13 επιστήμονες υψηλού κύρους που αποτελούν τα μέλη της Εθνικής Επιτροπής είναι μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Επιτροπή Ισότητας Φύλου και Καταπολέμησης των Διακρίσεων (ΕΙΦΚΔ)

Η Επιτροπή Ισότητας των Φύλων (ΕΙΦ) του Πανεπιστημίου Κρήτης ιδρύθηκε από τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου το 2020 και το 2023 μετονομάστηκε σε Επιτροπή Ισότητας Φύλου και Καταπολέμησης των Διακρίσεων (ΕΙΦΚΔ) με διευρυμένες αρμοδιότητες στην κατεύθυνση των δικαιωμάτων. Ως συμβουλευτικό όργανο της Συγκλήτου του ΠΚ, των Σχολών και Τμημάτων, η ΕΙΦΚΔ προωθεί την ισότητα και την ενσωμάτωση της σε όλες τις πτυχές της ακαδημαϊκής ζωής. Οι αρμοδιότητες της ΕΙΔΚΔ περιλαμβάνουν την προετοιμασία σχεδίων δράσης που προωθούν και διασφαλίζουν την ισότητα στις εκπαιδευτικές, ερευνητικές και διοικητικές διαδικασίες του Πανεπιστημίου, καθώς και την υποβολή ετήσιων εκθέσεων για το φύλο και τα δικαιώματα στη Σύγκλητο. Επιπλέον, η ΕΙΦΚΔ προτείνει μέτρα που προωθούν την ισότητα και καταπολεμούν τον σεξισμό, παρέχει πληροφορίες και εκπαίδευση στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας για ζητήματα φύλου και ισότητας και προσφέρει υπηρεσίες διαμεσολάβησης και υποστήριξης σε θύματα διακρίσεων ή παρενόχλησης. Τέλος, η ΕΙΦΚΔ προωθεί μαθήματα και διοργανώνει σεμινάρια και διαλέξεις για το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την αναπηρία και άλλες μορφές διακρίσεων, ενώ παράλληλα ενισχύει την έρευνα σε σχετικά θέματα.

Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της Επιτροπής Ηθικής και Δεοντολογίας της Έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης.